علی سعدوندی، استاد اقتصاد شرایط امروز کشور را برای استقبال از این طرح مساعد ارزیابی نمی کند. وی می گوید: این طرح در زمان مهندس موسوی اجرا شد و نتیجه خود را نشان داد اما امروز اجرای چنین طرح هایی نمی تواند آنطور که پیش از این عمل کرده بود، نتیجه بدهد. امروز سلاطینی در اقتصاد به وجود آمده که از قبل همین طرح های اقتصادی مختلف در دولت های مختلف ثروتی به هم زده اند.
سعدوندی ادامه داد: تا زمانی که کشور افرادی مثل سلطان سویا و سلطان غذای طیور را دارد که سالانه سه میلیارد دلار معامله می کند و پول روی پول می گذارد، چنین طرح هایی می توانند منتفع کننده چنین افرادی باشند. متاسفانه دولت بنا دارد روی هر جا پای غلطی قدم بگذارد. از هر دولتی هر سیاست غلطی به جا مانده، این دولت آن را ادامه می دهد.
وی افزود: در ظاهر درباره توزیع کالاهای اساسی صحبت کنیم ولی همین طرح می تواند بی عدالتی را بیشتر کند. اقتصاد در بیشتر مواقع ضد شهودی است. یعنی برداشت شما می تواند صددرصد غلط باشد.
وی گفت: چنین طرح هایی در مناطق محروم شمولیت ندارد. به طور مثال کدامیک از طرح های حمایتی به منطقه بشاگرد رسیده است؟! دقت کنید که اقتصاد علمی پیچیده است. با تصمیمات دور همی نمی توان مشکلات و مسائل اقتصادی را حل کرد.
سعدوندی در نقد طرح کالابرگ الکترونیک گفت: طرح کالابرگ قشر متوسط را هدف قرار می دهد. به طور مثال اعلام می شود: گوشت در تهران توزیع شد. این توزیع یعنی چه؟! یعنی گوشت به قشر متوسط، به بازنشستگان و طیف برخورداری برسد که اگر وضعیت معیشتی خوبی نداشته باشند معترض خواهند شد.
آیا اجرای طرح کالابرگ الکترونیک معیشت مردم را بهبود می بخشد؟
به عقیده این استاد اقتصاد قشر محروم از مواهب این طرح بی بهره خواهد ماند. وی گفت: این طرح به جامعه کمک می کند ولی به کسی که محتاج تر و مستحق تر است نمی رسد و منابع را ضایع می کند و تورم بالا را به اقتصاد تحمیل می کند ضمن اینکه به بهانه تامین کالاهای اساسی در مقیاس کشوری منبعی برای توزیع رانت و سودجویی فراهم می آید.
سعدوندی پیشنهاد می کند: ای کاش دولت تمرکز خود را بر کنترل و کاهش تورم می گذاشت و چنین طرح های حمایتی نداشتیم تا از نظر اقتصاد جلو می افتادیم. کشور هایی مثل هند و پاکستان با وجود داشتن جمعیت فقیر بالایی چنین طرح هایی را به مردم خود ارائه نکرده اند ولی اقتصاد خود را در مسیر رشد تولید و کاهش تورم قرار داده اند تا معیشت خانوار را بهبود ببخشد.
وی گفت: طرحی تنظیم شد که یارانه ها نقدی پرداخت شود. این طرح را وارونه کردند و مبلغ یارانه تثبیت شد و واریز یارانه ناچیز حذف نشد. اما پول هدفمندی را برداشتند و در جاهای دیگری خرج کردند. بخش بزرگی از منابع هدفمندی در بیمه سلامت شکست خورد. سعدوندی افزود: اگر طرح اولیه یارانه ها اجرا می شد امروز هر نفر باید حداقل 2 تا 3 میلیون تومان دریافت می کرد. به این معنی که یک خانواده روستایی چیزی بیش از 10 تا 12 میلیون تومان می گرفت و نیازی به طرح رساندن کالای اساسی به خانواده ایرانی نبود. طرح یارانه ها در اصل ماجرا کارگشا بود. قیمت انرژی به حد معقول می رسد و ایرانیان درامد خوبی از این مسیر داشتند. متاسفانه از صدر تا ذیل آن طرح با خیانت از بین رفت و منابع ضایع شد.علی سعدوندی در پایان گفت: متاسفانه اصل مهار و کاهش تورم است که با توجه به شواهد تیم اقتصادی آقای رییسی اراده و توانایی چنین کاری را ندارند. در یک سالو نیم گذشته 135 میلیارد تومان پول چاپ شده و در بازار بین بانکی ریخته اند! 1000 میلیارد تومان نقدینگی ایجاد شده است که چیزی حدود 20% تورم ایجاد کرده است. 20% دیگر تورم محصول صنعت خودرو است.
علی صالح آبادی، دبیر ستاد بسیج اقتصادی کل کشور در دولت دفاع مقدس در پاسخ به چرایی شروع این طرح در دهه اول انقلاب گفت: در 31 شهریور 1359 صدام حسین از زمین، هوا و دریا به ایران حمله کرد. دولت در دست مهندس میر حسین موسوی بود. وزرای دولت افرادی انقلابی، توانمند و دارای دانش اقتصادی بودند. در آن زمان نشانه ای از سوء استفاده از ارز تخصیص داده شده، برای ورود کالا یا مواد اولیه دیده نمی شد و اراده بر خود کنترلی در دولت نیز بالا بود.
وی ادامه داد: در سال های پایانی جنگ درآمد دولت شش تا هفت میلیارد در سال بود که نیمی از آن صرف دفاع از کشور در جریان جنگ می شد و نیمی دیگر به تامین کالاهای اساسی، ضروری و واسطه ای صرف می شد.
صالح آبادی افزود: شرایط معیشتی مردم در آن سال ها به گونه ای بود که دولت تصمیم گرفت کالاهای اساسی مثل قند، شکر، برنج، روغن، شوینده ها، مرغ و گوشت قرمز را با کوپن توزیع کند تا این اقلام در اختیار تمام افراد قرار بگیرد.
علی صالح آبادی در توضیح خود از طرح کوپن گفت: اولویت در طرح کوپن با عشایر بود بعد روستاییان از این خدمات برخوردار می شدند و سپس کارمندان دولت و در نهایت بقیه مردم از کوپن استفاده می کردند و کالای ارزان می خریدند. در آن زمان با توجه به شرایط حساس، سیاست درستی اتخاذ شده بود. زیرا دولت حداقل امکانات را از طریق کوپن به حداکثر افراد جامعه می رساند و از این طریق عدالت را اجرا می کرد.
چرا دولت سیزدهم به سیاست کوپنی برگشت؟!
علی صالح آبادی در مقایسه وضعیت اقتصادی امروز و شرایط دهه اول انقلاب گفت: همزمان با اعمال تحریم های شدید نفتی در سال 1397 حاکمیت اعلام کرد ما با جنگی اقتصادی درگیریم. ولی با وجود اینکه کشور از سال 97 در شرایط جنگ اقتصادی بود دولت همچون وضعیت جنگی عمل نکرد.
وی افزود: من در دولت قبل بارها پیشنهاد دادم که به سیستم سهمیه بندی برگردید و ستاد بسیج اقتصادی کشور را احیا کنید. سابقه خوبی از فعالیت این ستاد در دوران جنگ وجود دارد.
صالح آبادی گفت: در دولت جدید نیز به مناسبت هایی این پیشنهاد را ارائه کردم که برای مقابله با احتکار، گرانی و جلوگیری از سقوط قدرت خرید مردم، کالاهای اساسی مثل نان، گوشت، مرغ، برنج و روغن؛ باید با حداقل قیمت به حداکثر جامعه برسد.
علی صالح آبادی در پایان تاکید کرد: امروز دولت عزم خود را جزم کرده است تا قانون کالا برگ را اجرا کند. به نظر من اجرای این طرح در مسیر کمک به معیشت خانوار ها، اقدام مثبتی است. در صورتی که از تجارب گذشته استفاده شود، گمان این است که اجرای این طرح به نفع طبقه فرودست جامعه باشد.